نہیوں لبھنے لعل گواچے، مٹی نہ پھرول جوگیا

(Izhar Gulzar, Faislabad)

یاداں: چوڑی پیشانی، کڑاکے دار لہجہ ، زبان تے قلم وچ روانی، بیدار ذہن، عالمانہ گل بات، محققانہ باریکیاں، محبوباں ورگیاں مُسکراہٹاں، تاریخ ساز اداواں، مٹھے بول تے کڑویاں حقیقتاں، اکھّاں وچ اکھاں پا کے راہِ حق اُتے ڈٹ جانا، سُنن تے ملن والے نُوں اپنا گرویدہ بنا لینا۔ ایہ نیں میرے تایا جی چودھری نور محمد نورؔ کپور تھلوی دی حیاتی دی نِکی جیہی کہانی۔

آپ 5۔اگست 1917ء نُوں چودھری محمد بخش دے گھر ریاست کپُور تھلہ مشرقی پنجاب وِچ پیدا ہوئے۔ مڈھلی تعلیم ریاست کپور تھلہ ضلع جالندھر توں حاصل کیتی۔ فیر اپنیاں خُدادا د صلاحیتاں تے کُجھ کرن دے جذبے تے عزم و ہمت نال گریجوایشن تیکر عِلمی مدارج طے کیتے۔ ایس توں وکھ آپ نے فارسی، عربی تے اُردو فاضل جیہے علمی کورس وی کیتے۔ آپ اِک سیلف میڈ انسان سن۔ آپ پنجاب روڈ ٹرانسپورٹ کارپوریشن (جی ٹی ایس) وچ موٹر مکینک دے عہدے توں ترقی کر کے اپنیاں صلاحیتاں راہیں ورکس مینیجر تے فیر موٹر وہیکل ایگزامینر دے عہدے تیک اپڑے۔ پنجاہ سٹھ دے دور وچ ایس عہدے دی بڑی ٹھاٹھ تے شان بان ہوندی سی۔ اِکو ویلے وچ کئی ضلعیاں دے ٹرانسپورٹ دا انسپکشن شعبہ اِکو MVEکول ہوندا سی۔
آپ نے بحیثیت آفیسر اپنے اصولاں اُتے کدے وی سودے بازی تے سمجھوتہ نہ کیتا۔ آپ دا شمار اپنے ویلے دے ایمان دار، فرض شناس، قابل تے گرم مزاج افسراں وچ ہوندا سی۔ آپ بہاولپور تے ملتان وچ لمے عرصے تیک اپنی خدمات سر انجام دیندے رہے۔ آپ نے ہمیش معیار تے سچائی نوں سامنے رکھیا۔ آپ نے فرض دی ادائیگی وچ بہت ساریاں روشن مثالاں قائم کیتیاں۔ کدے اصولاں اُتے سودے بازی نہ کرن دی خوبی تمام عمر اوہناں دے نال نال رہی۔ ملازمت دے دوران اِک واری آپ نُوں ویلے دے حکمران دے پُتر دیاں گڈیاں (بساں) دی غیر قانونی پاسنگ کرن اُتے مجبور کیتا گیا۔ آپ نے اپنے جائز اختیار راہیں ایمانداری تے جرأت نال اوہدیاں غیرقانونی تے خلافِ ضابطہ گڈیاں نوں پاسنگ سرٹیفکیٹ جاری نہ کیتا۔ کیوں جے گڈیاں دی بناوٹ ٹرانسپورٹ قوانین دے اُلٹ سی۔ سچ آکھن دی سزا وِچ آپ دا سامنا جابر سُلطان دے پُتر نال ہو گیا تے فیر اوہو اِی ہویا جیہڑا ہمیش توں سچیاں لوکاں نال واپر دا آیا اے۔ آپ نُوں آپ دی ایمانداری ، جرأت تے سچ دا ہوکا دیون دی سزا وچ صوبہ بدر کر دِتا گیا۔ صوبہ سرحد وِچ سارے کم جرگیاں دی مرضی نال ہوندے سن۔ اجیہے کم تے فیصلے ویکھ کے آپ زیادہ چِر اوتھے نہ چل سکے تے اپنا استعفیٰ اپنے توں وڈے افسر دی میز تے سُٹ کے سِدھے گھر آ گئے۔فیر آپ اپنے کمّاں کاراں دے نال نال اپنے بال بچیاں دی تعلیم و تربیت وِچ رُجھ گئے۔ آپ نے ہمیش حق وصداقت دا پرچم اُچیرا رکھیا جیہدی مثال بہت گھٹ ملدی اے۔ خودداری، انکھ، غیرت ، شرافت تے امانت داری آپ دی حیاتی دے نمایاں وصف سن۔

آپ بحیثیت شاعر تے انسان ہر لحاظ نال عظیم سن۔ نور محمد نور کپور تھلوی اِک دبستان سن۔ اپنی ذات وچ اوہ بڑے پُر ذوق انسان سن۔ اِک بہارستان سن جتھے بیٹھ جاندے، جتھے چلے جاندے، اوتھے ای میلہ لا لیندے، اوتھے اِی محفلاں تے انجمناں سجا لیندے۔ ملنسار‘ شفیق ، ہمدرد ، پُر خلوص ، مرنجاں مرنج ، ریا کاری تے وکھاوے توں پاک اِک مِٹے ہوئے انسان سن۔ اِک وسیع المطالعہ تے پُر مغز گل کتھ کرن والے سُوجھوان سن۔ اپنی بولی ، اپنی دھرتی تے اپنے دیس نال حدوں ودھ پیار تے عقیدت رکھدے سن۔ نہ سگوں اپنی ایس دھرتی پاکستان نال پیار کردے سن سگوں اپنی جمن بھوئیں نال وی ڈاڈھی عقیدت تے محبت دا دم بھردے سن۔ ایسے لئی ساری حیاتی اپنے ناں نال فخریہ انداز نال کپورتھلوی دا لاحقہ استعمال کر کے اپنی جدی ٹکانے نال فطری جُڑت دا اظہار کردے رہے۔ ادب وِچ باقاعدہ لکھن مگروں اوہ اپنے ناں نال چودھری دا سابقہ وی استعمال کرنا چھڈ گئے سن ورنہ ساری حیاتی چودھری لکھدے تے اکھواندے رہے تے راجپوت ہون پاروں چودھری نور محمد دے ناں نال ای لوک اوہناں نُوں جاندے سن۔ اوہناں ہمیش چودھری لکھ کے چودھریاں والے کم تے کارنامے سر انجام دِتے سن۔

اوہناں نُوں اُردو ، فارسی، عربی، پنجابی، انگریزی ، ریاضی ، الجبراء ، گورمکھی تے سائنسی مضامین اُتے بڑا عبور حاصل سی۔ اوہ سانوں دسویں وِچ الجبرے دے سوال کرواندے تے تے اجیہے کلیے ورتدے پئی ساڈے مُنہ کھُلے دیکھُلے رہ جاندے سن۔ جدوں اسیں اپنے سکول ٹیچر نُوں اوہ سوال وکھاندے تے اوہ حیرانی نال پُچھدے تُسیں ایہ کلیہ کتھوں سکھیا اے تے اسیں آکھدے پئی ساڈا تایا بڑا پڑھیا لکھیا ہویا اے۔ اوہو ای سانوں سارے مضمون پڑھاندے نیں۔ خاندان دے بہت ساریاں منڈیاں دے سِینیاں وِچ عِلم دی شمع دا چانن کرن وِچ ایہناں دا کردار بھرواں رہیا اے۔ اوہناں دے بہت سارے شاگرد بھتیجے، بھانجے اُچے عہدیاں اُتے فائز باعزت حیاتی لنگھا رہے نیں۔

سکول دے زمانے وِچ اوہ کدی کدی سانوں کوئی نہ کوئی اپنی نظم یاں غزل سناؤندے رہندے سن۔ اسیں جدوں سکول توں کالج تیک اپڑ گئے تے اوہناں وی اپنا کلام سناؤن دا کوٹہ ودھا لیا سی۔ پڑھائی دے دوران سانوں اوہناں دیاں اِک دو نظماں، غزلاں ضرور سُننیاں پیندیاں سن۔ اِنج اوہناں دے مونہوں اوہناں دا کلام سُن سُن کے تے اوہناں کول وڈے وڈے شاعراں نُوں آؤندیاں ویکھ ویکھ کے ساڈے من اندر وی ایہ ادبی شوق سر چُکن لگ پیا سی۔ میں علم و ادب دے کئی سرکڈھویں شاعر پہلی واری ایہناں دی بیٹھک وِچ ای ویکھے سن۔ جیہناں وچ صدف جالندھری‘ بِسمل شمسی ، جوہر جالندھری، احمد شہباز خاور، عبیر ابوذری، ڈاکٹر اقبال فیصل آبادی، دِلشاد احمد چن، شوق عرفانی، عبدالستار نیازی تے کئی ہور شامل سن۔

فیر تایا جی ہوریں مینوں اکثر اپنے نال مشاعریاں تے لے جاون لگ پئے۔ مقامی مشاعریاں توں ہُندے ہُندے ایہدا دائرہ کار جنڈیالہ شیر خان تے کڑیال کلاں تیک جا اپڑیا تے فیر خیر نال اسیں وی ایم اے کر لیا سی تے ملازمت وی چنگی مل گئی سی۔ فکر فاقہ کوئی نہیں سی۔ تایا جی تے میں یاراں بیلیاں وانگوں مشاعریاں وچ رَلت کرن لگ پئے۔ اِنج میں ادبی اکھاڑے وچ اوہناں دی اُنگلی پھڑ کے اُٹھن بیٹھن لگ پیا سی۔ میں اپنا فارغ ویلا زیادہ توں زیادہ اوہناں کول جا کے اِی گزاردا۔ راتاں نُوں چوکھا دیر نال گھراں نُوں پرتن نال کئی واریں مینوں اپنے تے اوہناں دے گھروں جھڑکاں وی سُننیاں پیندیاں سن۔ جدوں تائی اماں آکھدی توں اپنے تایا جی نُوں سمجھاؤندا کیوں نہیں اَدھی اَدھی رات نُوں شعر سُنا کے گھر آؤندے نیں تے میں دل اِی دل وِچ ہسدا……اِک ہووے انّھا تے سمجھاوے ویہڑا‘ ویہڑا ہووے انّا تے سمجھاوے کیہڑا……میں تے آپ ایس بیماری دا روگی سی۔

اِک واری تایا جی ہوریں چنیوٹ بازار وِچ ہون والے اِک مشاعرے وِچ اکلے اِی چلے گئے سن۔ کسے وجہ پاروں اوہ مینوں نال نہ لے کے گئے …… رات دے اِک وجے دے نیڑے تائی جی ہوراں ولوں فون آیا تے مینوں پُچھن لگے۔ تیرے تایا جی کِتھے نیں؟ میں آکھیا مینوں تے پتہ نہیں …… مینوں تے نال لے کے نہیں گئے سن۔ خیر تایا جی ہوریں کوئی ڈیڑھ دو وجے راتیں گھر پرتے تے تائی نے غُصّے وچ آکھیا ’’چودھری صاحب کوئی سیانیاں والے کم کریا کرو…… پورے گھر نُوں پریشان کیتا ہویا سی…… ایہ کوئی کم اے جیہڑا کردے پھردے او……؟‘‘

اگلے دن مینوں ملے تے آکھن لگے پُتر اظہار…… کل رات مشاعرے وچوں دیر نال گھر پرتن پاروں تیری تائی ڈاڈھی ناراض ہوئی تے اِنج آکھن لگی۔

یار دس ایس مٹھے مٹھے درد دا کیہ کرئیے۔ سانوں ایہ نشہ لگ جو گیا اے۔ میں تے کدی کدائیں ای مشاعریاں وچ جاندا آں۔ اوہ وی سجن کھہیڑے پے جاندے نیں پئی تُسیں ضرور آؤنا ایں۔

بہر حال شوق دا کوئی مُل نہیں۔ اپنی شاعری دی حِس نوں پورا کرن لئی اوہ کدی حضرت تنویر بخاری ہوراں دے آستانے اُتے کدی پیر وارث شاہ ہوراں دے دربار اُتے حاضری بھرن لئی مینوں وی نال لے جاون لگ پئے۔

کڑیال کلاں تے جنڈیالہ شیر خان نال ایہناں نُوں بہت عقیدت سی۔ کیوں جے کڑیال کلاں پنجابی زبان تے ادب دے مہان درویش صفت شاعر تے بابا جی ہوراں دے اُستاد سید تنویر بخاری دا آستانہ اے۔جتھے اسیں سید تنویر بخاری ہوراں دے چاچا سید عبداﷲ شاہ بخاری ہوراں دے سالانہ عُرس اُتے ہوون والے مشاعرے وچ رَلت کرن لئی اُچیچے جاندے سی۔

اسیں باقاعدہ ساون دی ست تریک نُوں اپنی موٹر کار وچ اپنے ڈرائیور سمیت میں تے تایا جی مسلسل کئی سال پیر وارث شاہ دے عُرس مبارک دے موقعے تے جاندے رہے۔ کئی واری راتاں وی اوتھے ای لنگھانیاں پیندیاں۔ ساون دی بھرپور گرمی دا ہُسڑ تے بارشاں دے پانی دا ساڑ تے حبس پر کیہ کیتا جاوے۔ شوق اَگے ہر شے بے بس ہو جاندی اے۔

اِک واری میں پیر وارث شاہ دے دربار دے لان وچ گھاہ اُتے لمیں پیا۔ اوہناں نُوں آکھیا ……تایا جی جے بھائی افتخار ساڈی ایہ ملنگاں والی حالت ویکھ لین پئی اسیں اِنج ایتھے آ کے پڑاؤ کر دے آں تے ساڈے آون تے پابندی لا دیون تے ہس کے آکھدے۔ اوئے اوہنوں ایہناں موجاں دا کیہ پتہ …… اوہ ایہناں موجاں دا سواد نہیں جان دے۔ اودھر ویکھ لانوِچ بیٹھے محمد دین منیر ، بیگم شکیلہ جمال، بشیرباوا، سُلطان کھاروی، امین راہی، راجا رسالو، حمید جہلمی، لالہ محسن رفیع جواز، اطہر نظامی، شفقت تنویر مرزا، عصمت اﷲ زاہد، اقبال قیصر، اسلم کاشمیری، ویر سپاہی، احمد شہباز خاور تے شاہ جی سید تنویر بخاری تے ہور کِنے جی آئے ہوئے نیں۔ بھلا ایہناں پنجابی پریمیاں دے ہُندیاں کوئی پریشانی ہو سکدی اے۔

فیر سانوں بٹھا کے آپے ای بھنڈارا لین والیاں قطاراں وچ لگ کے ساڈے واسطے بھنڈارا لنگر خانے وچوں لے کے آؤنا تے میں دل اِی دل وِچ ہسنا پئی تایا جی ورگا رُعب و جلال تے شان بان والا بندہ ایتھے حضرت پیر سید وارث شاہؒؒ دا اِک ادنیٰ عقیدت مند بن کے بھنڈارے واسطے لائن وچ لگا کھلوتا اے۔ ایہو ای اوہدی سید وارث شاہ نال عقیدت تے محبت دی اعلیٰ مثال اے جیہڑی کہ میں کئی واری اوہناں نُوں ایس محبت ہتھوں مجبور ہندیاں ویکھیا سی۔

عُرس وچ اینے خوش پھردے جیویں کوئی بندہ کسے سجن دے ویاہ وچ آیا ہوندا اے۔ کدیں دربار توں باہر کسے بوڑھ دی سنگھنی چھاں ہیٹھ کسے ہیر خواں نُوں پھڑ کے ہیر سُن دے، کدی کوئی چار شاعر بیلی پھڑ کے دربار دی کسے گوٹھے مشاعرہ جیہا سجا لیندے۔ کسے نویں آون والے شاعر نُوں ویکھ کے اوہناں نُوں چاہ چڑھ جاندا یاں پیر سید وارث شاہ ہوراں دے مرقد تے گھڑیں مُڑیں سلام واسطے چلے جاندے۔

اینی محبت تے اینی چاہت (سبحان اﷲ) پیر وارث شاہ ہوراں نال اوہناں نوں اینی عقیدت سی پئی اوہناں دیاں بہت ساریاں نظماں غزلاں وچ ایہو عقیدت جھلک دی پئی اے۔ اِک نظم ’’پیر وارث شاہ دا عُرس‘‘ وچوں کُجھ شعر پڑھ کے اوہناں دیاں خُوشیاں تے چاواں دا اندازہ لایا جا سکدا اے۔
جیوندا جاگدا میں پنجاب ڈِٹھا
وارث شاہ دے عُرس تے جامیاں
ڈھولی ڈھول تے ڈگا جد ماردے سن
ہندا خوب سی گج گجا میاں
کِتے پوے دھمال تے کِتے لُڈی
کِتے ہیر دا پڑھن پڑھا میاں
وارث شاہ سی اصل وِچ آپ رانجھا
جیہنے لیا سی بھیس وٹا میاں
کِتے تُری تے ڈھول دی تھاپ اُتے
لیندے لوک سی حال چڑھا میاں
وارث شاہ دا جیویں ویاہ ہووے
چڑھیا اِنج اے لوکاں نُوں چا میاں
آؤندے لوک سی پھُلاں دے ہار لے کے
دین قبر تے بابے دی پا میاں
پڑھ کے فاتحہ ادب دے نال کئیاں
دِتے اکھّاں چوں نِیر وہا میاں
سجدہ قبر تے کردے وی کئی ڈِٹھے
میں نہ سمجھیا جیہنوں روا میاں
مینوں روضے تے اِنج محسوس ہویا
جِیویں گیاں بہشت چ آ میاں
دیگاں پکیاں تے لنگر رہیا جاری
کھانا ہُندا سی ورت ورتا میاں
وارث شاہ نے فیر اِک وار دِتا
سُتا پیا پنجاب جگا میاں

ایتھے ای میں اپنے تایا جی ہوراں نال آئیاں پنجابی ادب دے مہان سیوک، درویش صفت شاعر تے عاشقِ نعت حاجی محمد اقبال زخمی ہوراں دا وی پہلی واری دید درشن کیتا سی۔ ایہناں دے نال نال ایہناں دے پنجابی ادب وچ چمکدے دو پُتراں ڈاکٹر ارشد اقبال ارشدؔ تے امجد اقبال امجد ہوراں نال وی پہلی ملاقات وی ایتھے اِی ہوئی سی۔ فقیر اثر انصاری ، ویر سپاہی ، دلدار چودھری ، سید فرمان علی، منیر کمال منیر، اُلفت تنویر بخاری، شاکر ملہی، سلطان کھاروی تے پتہ نہیں کیہڑے کیہڑے نامی گرامی شاعراں نُوں ایتھے ای کولوں تکیا تے سُنیا سی۔

گل کیہ ایہ سلسلہ فیر اجیہا چلیا پئی چل اِی نکلیا۔ کئی واری سال وچ دو دو چکر وی لگدے۔ اِک کڑیال تے دُوجا جنڈیالے دا۔ میں اوہناں دے نال عید وانگوں تیاریاں کر کے اپنا زادِ راہ لے کے بڑے چاواں نال کدے جنڈیالے تے کدے کڑیال کلاں جاون لگ پیا۔ اِک واری میں (راقم) ، تایا جی دے وڈے پُتر کیپٹن محمد اکرم تے انجینئر چودھری عبدالستار (جیہڑے کھاریانوالا جیوٹ ملز وچ جنرل مینجر سن، کُجھ ورھے پہلاں اوہ چلانا کر گئے نیں، اﷲ مغفرت فرمائے) تے تایا جی کڑیال کلاں دے سفر تے روانہ ہو گئے……چودھری عبدالستار دی موٹر کار دے ڈرائیور سمیت کُل پنج بندے اِکو کار وچ کڑیال کلاں وچ سید عبداﷲ شاہ بخاری ہوراں دے سالانہ عُرس دے موقعے تے ہوون والے مشاعرے وِچ رَلت کرن لئی گئے…… کڑیال وچ مشاعرہ پڑھن تے سُنن مگروں اسیں اَدھی راتیں اپنی کار وِچ واپس پرت رہے ساں پئی ڈرائیور نے کڑیال کلاں چوں نکل کے باغ چوک توں ہندیاں ہوئیاں حافظہ آباد روڈ راہیں جنڈیالہ دے نال دے پنڈاں دیاں وِنگیاں چِبیاں سڑکاں تے کار پا لئی تے چلاندے چلاندے راہ بھُل گیا۔ ہُن اوہ اصل سڑک دا تھوہ ٹکانا وی بھُل چُکیا سی۔ کدی کدھرے کار موڑ لووے کدی کدھرے ……ہر پاسے ہُو دا عالم سی …… رات دے کوئی ڈھائی تن دا ویلا …… ہرپاسے چُپ چان…… چودھری عبدالستار مرحوم وی مشاعریاں دا بڑا رسیا تے سید تنویر بخاری ہوراں دا بڑا معتقد سی(اوہی تایا جی نال امرتا پریتم، فیض احمد فیض، حبیب جالب، احمد فراز، سیف خالد، احمد ندیم قاسمی تے کئی اُچ کوٹی شاعراں نُوں ملن جاندے رہندے سن)۔ اوہ کڑیال دے مشاعریاں وچ بڑی عقیدت تے محبت نال حاضری بھردا ہندا سی……ہر پاسے چُپ چان ویکھ کے تایا جی نُوں ہسدیاں آکھن لگا۔ چودھری صاحب …… جے ایس علاقے دے رسہ گیراں نے سانوں پھڑ لیا تے کیہ جواب دیواں گے پئی مشاعرہ پڑھ کے آ رہے آں تے اوہ کیہ آکھن گے پئی ایہ وی کوئی کم اے ’’اجیہا کم جتھوں کُجھ وی نہ لبھے…… ایویں ادھی راتیں سڑکاں دا گھٹا پھکدے پھردے او۔‘‘تایا جی غُصے نال آکھن لگے ’’تہاڈے دند نکل رہے نیں۔ میری جان تے بنی ہوئی اے۔ کیوں جے میری وجہ نال تُسیں سارے پریشان او۔ خیر کوئی تن ساڈے تن وجے راتیں اسیں چودھری عبدالستار دی ملز (سرگودھا جیوٹ ملز کھاریانوالا) اپڑے تے آرام کیتا۔ ایہو جہیاں بے شمار گلاں تے ویلے یاد آؤندے نیں تے اکھیوں یاداں دے نیر ڈِگن لگ پیندے نیں۔

حُقہ اوہناں دے مزاج نال رَچیا ہویا سی۔ اوہناں دے کول کوئی ہووے نہ ہووے ، گول فرشی حُقہ ہر ویلے اوہناں نال گلاں کردا رہندا سی۔میں اوہناں کول ہُندا تے حُقے نوں تازہ کرن دی ذمہ داری میری ہو جاندی سی۔ حُقے دے پانی بدلن توں لے کے اوہنوں ٹھنڈا کرن تے چِلم پکھاون وچ بڑی توجہ رکھنی پیندی سی۔ ماڑی جیہی کمی کجی رہ جاندی تے بے عزتی وی ڈاڈھی ہندی سی…… یار سجن اکٹھے ہو جاندے تے بڑے خوش ہندے۔ چاء تے حُقے دے گھُٹ دے نال نال حُقے دی نڑی وی گھُمدی جا رہی ہُندی…… حُقے دی نڑی دے گھُمن نال نال زراعت ، معاشرت تے سیاست ہر طرح دے موضوع اُتے گلاں ہُندیاں…… کوئی گل بہتی چنگی لگدی تے حُقے دا گھٹ بھر کے ہوا وِچ دُھوئیں دے چھلیاں وَل ویکھ کے خوشی نال آکھدے……’’نہیں رِیساں اوئے تیریاں۔‘‘

اوہ اِک عالم فاضل انسان سن۔ شاعر بعد وچ بنے نیں۔ اوہناں دی شاعری وِچ عِلم دی جھلک ڈاڈھی نظریں آؤندی اے۔ میں اوہناں نُوں اپنے بچپن توں اِی انگریزی اخبار ’’پاکستان ٹائمز‘‘ پڑھدیاں ویکھیا سی تے اوہناں دی آپوں وی ایہو کوشش ہُندی سی پئی آون والے دی تعلیمی قابلیت موجب اوہدے نال گل بات کیتی جاوے۔ اپنے پُتراں خاص طور تے کیپٹن محمد اکرم جیہڑے پاکستان بحریہ وِچ کپتان ہوون پاروں رنگ رنگ دے مُلکاں وچ جاندے رہندے نیں تے اوتھے اوہناں نوں زیادہ تر انگلش وچ ای بولنا پیندا اے‘ اوہ جدوں وی پاکستان آئے ہُندے تے تایا جی اوہناں نال گھنٹیاں انگلش وچ گل بات کردے رہندے۔ جے اوہ اُردو یاں پنجابی وچ سواد بدلن لگدے تے جھٹ آکھدے نہ وئی نہ……اسیں کسے نالوں گھٹ ناہیں پئی انگریزی چھڈ کے ہور زبان وچ گل کرئیے۔اِنج اِی چھوٹے پُتر جیہڑے پاکستان آرمی وِچ میجر تے سپیشلسٹ ڈاکٹر نیں۔ جدوں وی ڈاکٹر محمد اسلم گھر آؤندے تے اوہناں نال وی زیادہ تر انگلش ای بولن دی کوشش کردے ۔ اوہناں نے ڈاکٹر صاحب دیاں بہت ساریاں ڈاکٹری دیاں انگریزی کتاباں پڑھ رکھیاں سن۔ اِک واریں 1980؁ء وچ میرے دُوجے تایا جی حیات خاں نوں جگر دا عارضہ ہو گیا۔ لیور سروسیس دی مرض پاروں اوہ بڑی تکلیف وچ مبتلا سن۔ اوہناں دی بیماری تے اوہدیاں علامتاں نُوں کتاباں وِچ پڑھدیاں رہنا۔ اوہناں دے علاج دوران ہسپتال دے سپیشلسٹ ڈاکٹر احسان الحق نال اوہناں دی بیماری نوں انگریزی وچ Discuss
کرن لگ پئے تے اوس ڈاکٹر نے آکھیا۔ محترم پہلاں تُسیں اپنا تعارف کراؤ۔ فیر گلاں اَگے کراں گے تے ایہناں نے آکھیا پئی میں تے گڈیاں موٹراں دا ڈاکٹر آں تے اوہ ڈاکٹر بڑا متاثر ہویا تے جاون لگا‘ اوہناں نوں اپنے ڈیوٹی آفس وچ لے گیا…… فیر اوہ ڈاکٹر جدوں وی آؤندا پہلاں ایہناں دا اِی پُچھدا پئی ساڈے محترم ڈاکٹر کِدھر گئے نیں……؟ اِنج ای جے ایہناں دا کسے وکیل یاں اُستاد نال آمنا سامنا ہو جاندا تے فیر تایا جی اپنا آپ منوا کے دم لیندے۔ایہناں نُوں کوئی سجن بیلی ملن آؤندا تے اوہنوں بڑی توجہ نال مِلدے۔ آون والے دی خیر خیریت اِنج پُچھدے پئی اوہ بندہ ایہناں دا ای ہو کے رہ جاندا سی۔پنڈوں کوئی کرسان زمیندار ایہناں نُوں ملن شہر آ جاندا تے اوہدی بڑی آؤ بھگت کردے۔ اوہنوں فصلاں ، پیلیاں تے اوہدے جھاڑ بارے اِکو واری اوہدی پسند دے اینے سوال کر دیندے پئی اوہ خوشی خوشی سوالاں دے جواب دِتی جاندا…… ہاں وئی اﷲ رکھیا…… ساڈے ٹیلاں والے تِناں کلیاں چوں کنک دا کیہ جھاڑ آیا سی……؟ نارووالیاں نال ساڈے چونہہ کِلیّاں دا کیہ جھاڑ رہیا اے؟ مکی دی بوائی کدوں کرنی ایں……؟ خریف دی فصل نے چوکھا جھاڑ نہیں دِتا۔ چلو ربیع دی فصل وَل دھیان دیو پیلی نُوں وَتر چنگا کر لیا جے …… کھال دے بنّے وی چھانگ لیا جے ۔ روڑی گوبر دی ای پائیو‘ ہاں تے اوئے تہاڈیاں جانی نال دیاں پیلیاں وچوں فی کِلا کیہ جھاڑ آیا جے ؟ ساڈے امباں والے باغ دا پانی کیہڑیاں پیلیاں نوں لگ رہیا اے۔ عدالت خان ہوراں وی بڑی اُدم نال اپنیاں پیلیاں نُوں ہریاں بھریاں کر دِتا اے۔

اجیہے سوال ہر کرسان بڑا خُوش ہو کے سُندا تے ڈاہڈے چاہ نال جواب دیندا کیوں جے ایہناں سوالاں وِچ اوہدی دلچسپی جیوں ہُندی سی …… ایہو ای تایا جی ہوراں دا کمال سی پئی اوہ بندے دی نفسیات دے مطابق اوہدے نال گل بات کردے سن۔

میرے والد صاحب میرے تایا جی دا ماپیاں وانگوں احترام کردے سن۔ اوہ اپنے وڈے بھرا توں اِنج ڈردے سن جیویں بندہ ماپیاں توں ڈردا اے…… اَج دے گئے گزرے ویلے وِچ تے قدراں ای بدل گئیاں نیں۔ ایہ اوس دور یاں ویلے دیاں برکتاں سن پئی بھین بھائیاں وچ پیار تے سلوک مثالی ہُندا سی۔ تایا جی دے سارے بھرا ایہناں دا بہت احترام کردے تے ایہناں توں بہت ڈردے سن۔

اِک واری میں اپنے ابا جی ہوراں نال اپنے گھر دے باہر تھڑے اُتے بیٹھا گلیں رُجھا ہویا ساں پئی بڑی دُوروں تایا جی ہوری ساڈے ول آؤندے نظر آئے ۔ ابا جی ہوریں تربک کے اُٹھ کھلوتے تے مینوں وی اُٹھن لئی آکھن لگے پئی لالہ جی ہوریں ایدھر آ رہے نیں، اُٹھ کے گھر چلا جا تے اپنی امّی نُوں آکھیں پئی پکوڑے بناؤن دا سربندھ کرن…… چھیتی کر…… تُوں چلے جا…… لالہ جی آکھن گے۔ تُسیں کیہ پیو پُتر باہر بیٹھے ویلا ضائع کر رہے او؟ فیر اوہناں دے آؤن تے اوہناں دے سامنے اِنج متوجہ تے مؤدب بیٹھدے سن پئی ماڑی جیہی غلطی یاں لاپرواہی کرن نال کدھرے تایا جی دی ڈانٹ ڈپٹ اِی نہ سُننی پوے…… خیر فیر تایا جی کول بیٹھ کے گھردا کوئی جی وی اُکتاہٹ محسوس نہیں کردا سی سگوں اوہناں دیاں علم و حکمت نال بھریاں گلاں ہر اِک دے دِل اُتے حکومت کردیاں سن۔

تایا جی ہوریں بڑے خوش خوراک تے خوش لباس سن۔ مونگ پھلی، پکوڑے، ساگ، مکی دی روٹی ، قیمہ کریلے، پھلیاں، دال ماش تے اَمب اوہناں دی مرغوب خوراک سن۔ پکوڑے ہوون تے فیر اوہناں نال بھاویں گھنٹیاں گلیں رُجھے رہوو۔ اوہ رونق لائی رکھدے سن۔

بحیثیت شاعر آپ نے اُردو تے پنجابی وچ بھرپور شاعری کیتی اے ۔ آپ دی شاعری اعلیٰ خیالاں نال مالا مال تازہ دم تے جوش و جذبے دی شاعری اے۔ جیہدا رنگ سادہ‘ عام فہم تے فطرت دے نیڑے لگدا اے۔

ہر بندے نُوں اپنے والدین تے اپنے بزرگاں نال فطری پیار ہوندا اے۔ میری شخصیت نُوں بناون سنوارن وِچ میرے بزرگاں دیاں محبتاں تے پیار دا بڑا دخل اے…… اَج سوچ رہیا واں پئی میرے لفظاں وچ کوئی ربط اے……میریاں لکھتاں وچ کوئی جان اے …… میرے خیالاں وچ کوئی سوچ تے میری سوچ وچ کوئی عقل اے…… میرے پیار وچ کوئی خلوص اے تے میریاں گلاں وچ کوئی اعتبار اے تے ایہدی وجہ میرے ایہ بزرگ نیں جیہناں مینوں چنگے تے بھیڑے دی تمیز سکھائی۔ مینوں مدد چاہن والیاں دا مددگار بنایا…… دوستاں نُوں چُنن وچ میری مدد کیتی۔ بُرائی توں بچن دا سبق دِتا تے حق دی گل کرن تے حق دا ساتھ دیون دا حوصلہ دِتا۔ اَج جے لوک مینوں خلوص ، محبت تے پیار نال ملدے نیں تے اوہناں دیاں نظراں وچ کوئی نفرت نہیں ہُندی تے ایہ میرے بزرگاں دی تربیت تے شفقت دا کمال اے۔

میں سمجھنا واں پئی بزرگاں دی موجودگی تے اوہناں دیاں دُعاواں دا قُرب نعمت اِی نہیں رحمت وی اے تے ایس نعمت تے رحمت دا کوئی متبادل اِی نہیں اے۔ ایس نعمت تے رحمت توں بغیر کوئی شخص اس دُنیائے رنگ و بو دے کسے رنگ وِچ وادھا تے کسے خوشبو وچ تبدیلی نہیں کر سکدا۔ حیاتی دیاں راہواں اُتے چنگا قدم نہیں چُک سکدا۔ راہ گیراں دے ہجوم وچ اپنی سیہان نہیں کر سکدا۔

والدین یاں بزرگ اجیہے چراغ ہُندے نیں جیہناں دے بُجھن نال صرف ہنیرا اِی نہیں ہوندا ہر دکھائی دیون والی ، محسوس کیتی جاون والی تے سوچی جاون والی شے غائب ہو جاندی اے۔ بزرگاں دیاں اکھّاں جدوں بند ہو جاندیاں نیں تے اوہناں وِچ ساڈیاں اوہ تصویراں وی غائب ہو جاندیاں نیں جیہڑیاں ساڈے نالوں وی سوہنیاں ہندیاں نیں۔ والدین یاں بزرگاں دے دل تے دماغ جدوں کم کرنا چھڈ دیندے نیں تے اوہناں وچ ساڈے بہتر مستقبل دے خواب ، منصوبے تے خواہشاں وی مر مُک جاندے نیں۔ اوہناں دے وچھڑن نال ساڈا کنا کُجھ کھُس جاندا اے۔ اوہناں دیاں میّتاں نال اسیں اپنا کِنا کُجھ دفن کر دیندے آں ، ایس دا اندازہ اسیں کدے وی نہیں لا سکدے۔ اوہناں دا وچھڑنا گھاٹا ای گھاٹا اے۔

واصف علی واصفؔ نے اِک تھاں تے لکھیا سی ’’پئی صرف ساہ دے ٹُٹن دا ناں ای موت نہیں اصل موت تے ایہو ای اے پئی مرن توں پِچھوں ساڈا ناں لین والا کوئی نہ ہووے۔‘‘

میں سمجھنا واں اصل وچ میں اپنے بزرگاں دے ناں نُوں روشن کرن دی کوشش نہیں کیتی۔ درحقیقت میں اپنے آپ نُوں چمکاون دی کوشش کیتی اے۔ کیوں جے میرا یقین تے ایمان اے۔ بقول کسے ’’جیہڑے لوک اپنے بزرگاں دیاں یاداں نُوں ہِک نال لائی اوہناں دے ناں چمکاندے نیں اوہ لوک آپ وی اَمر ہو جاندے نیں۔‘‘

جیہناں قلم کاراں دیاں میرے تایا جی نال سنگتاں رہیاں سن۔ اوہناں دے جذبے بیانوں باہر نیں۔ بابا جی اثر انصاری اجیہے کرماں والے جی نیں جیہناں نے نور محمد نور کپور تھلوی نمبر چھپن دا سُنیا تے آکھن لگے ’’شاہ شے او پُترا …… میرے یار دی رُوح نُوں خُوش کر دِتا اے‘‘…… فیر مضمون لِکھ کے آپے جِیا موسیٰ شاہدرہ لاہور دستی مضمون دیون اپڑ گئے …… مضمون اِی نہیں دیون اپڑے مینوں فون اُتے دسن لگے پئی میں بھائی نور محمد نور صاحب دے دربار تے وی حاضری بھر آیا واں (کِتھے فیض پور خورد شرق پور شریف تے کتھے بابے دی بیری براستہ ڈجکوٹ فیصل آباد) سینکڑیاں میلاں دی مسافت، نہ کوئی ، اودھر اوہناں نوں کوئی کم نہ اودھر آون جان…… صرف پیار پریمی نور محمد نور کپور تھلوی دی آخری آرام گاہ تے چُپ چپیتے جا کے حاضری بھری تے اوتھے کسے نوں ملیاں بغیر چُپ چپیتے سدھے فیض پور خورد واپسی …… صرف اپنے سجن دے دربار ے حاضری مقصود سی …… (سلام بابا جی اثر انصاری جی تہانوں تے تہاڈیاں محبتاں نوں)

19ستمبر1997؁ء دی سویر وی عام سویر وانگوں اِی سی۔ زندگی معمول دے مطابق اپنا سفر پورا کر رہی سی۔ جدوں علم و ادب دے کاروان دے سالار حضرت نور محمد نور ؔکپور تھلوی نُوں طبیعت دی خرابی پاروں نیشنل ہسپتال فیصل آباد داخل کروایا گیا۔ سویر توں دوپہر تیکر میں (راقم) اوہناں نال ہنسی مذاق تے رنگ برنگیاں گلاں راہیں ویلے دی اُداسی نُوں خوشگوار بناون وچ رُجھا ہویا ساں۔ کدی کدائیں کوئی نہ کوئی شعر اِک دُوجے نوں سناؤندے تے میری واری تے ہس کے آکھدے ۔لے وئی ہن توں کوئی سوہنا جیہا شعر سُنا تے آپاں ٹھیک ہو کے ہسپتال چوں گھر جاوئیے۔ میں اپنی اِک ادھی غزل سناون پچھوں اوہناں دا کوئی شعر چسکے واسطے سناون توں پہلاں سناؤندا(مینوں اوہناں دے بہت ساریاں نظماں تے غزلاں دے شعر ازبر نیں)۔میں آکھیا تایا جی اِک شعر دی آمد ہوئی اے۔ ویکھو تے کیہو جیہا خیال اے۔ جدوں میں آکھدا ……لؤ جی پیش کراں تے کھِج کے آکھدا اوئے توں شعر کڈھنا ایں یاں سپ پٹاری چوں باہر کڈھنا ایں۔فیر میں جدوں اوہناں دا اِی کوئی شعر سناون لگدا تے بڑی اُچی واج وِچ ہیک لا کے آکھدے اوئے کاکا بیلیا…… ایہ تے میرا ای شعر اے۔ اوئے توں سانوں دھوکا دینا ایں…… اجہیاں ہاسے مذاق دیاں مِٹھیاں مِٹھیاں گلاں میں اوہناں دے بیڈ اُتے بیٹھا اوہناں نال کر رہیا سی جدوں کہ اوہناں دی خیر خیریت دی خبر لین آئے ہوئے ساڈے اِک نِگھے سجن رانا نوید ارشاد تے بھائی افتخار احمد ہوریں نیشنل ہسپتال دے اوسے کمرہ نمبر 21 وِچ دوجے بیڈ تے بیٹھے گلیں رُجھے ہوئے سن۔ کُجھ چِر مگروں میں اُٹھ کے باتھ رُوم چلا گیا۔ واپس آیا تے اوہ اکھاں بند کیتی پئے سن۔ میں سمجھیا پئی اوہناں دی اَکھ لگ گئی اے چلو کیہ جگانا اے؟ میں ایویں ای اوہناں نُوں دبان واسطے تھوڑا جہیا پاسا بدلیا تے اوہ بے سُدھ جیہے جاپے تے ایویں لڑھک گئے۔ میں سمجھ گیا پئی اوہناں دی ہمیش لئی اَکھ لگ گئی اے۔

بھائی جان ڈاکٹر صاحب نُوں سد لیائے جیہڑا اِک ہتھ نبض تے دُوجا سکتھو سکوپ تے رکھ کے دل دی دھڑکن سُنن لگا پر نبض تے دل دوویں بند ہو چُکے سن۔ ڈاکٹر تے سوری آکھ کے چلا گیا …… پر ساڈیاں اکھّاں سامنے اچن چیت ہنیرا چھا گیا۔

خاندان دا سرپنچ ، محفلاں دی جان، ٹھنڈیاں چھاواں ونڈن والا بزرگ ، علم و ادب دا گیانی، میرے ورگے جاہلاں نُوں علم دے نُور نال روشن کرن والا مینارۂ نُور…… میرے بہشتی باپ دی تھاویں…… اِک واری فیر میرے سِر توں باپ ورگی ٹھنڈی چھاں ، کھوہ کے زمانے دیاں تتیاں دُھپاں وچ چھڈ کے اوتھے چلا گیا سی جتھوں کدے کوئی نہیں آیا…… کوئی وی تے نہیں۔ میں تے بھائی افتخار کِنی دیر تائیں اِک دُوجے نُوں کلاوے بھر کے روندے رہے …… اتھرو کیردے رہے فیر میں ای اوس محبتاں تے ٹھنڈیاں چھاواں ونڈدے بے جان رُکھ نوں اپنے ہتھیں سٹریچر تے لٹا کے ہسپتالوں باہر لے کے آیا ۔ اپنی ذات وِچ بوڑھ دے رُکھ دی حیثیت رکھن والے اوس شجر سایہ دار نُوں کھچدیاں صدمے نال میرے پیر من من دے ہو رہے سن۔ ایدھی ایمبولینس دی گڈی نمبر 1036جدوں گورونانک پورہ گلی نمبر 10فیصل آباد دے اوس مکان سامنے رُکی جتھے علم و ادب تے حکمت دے ایس سنگھنے رُکھ نے حیاتی دیاں چالھی بہاراں مانیاں تے اپنے پیاریاں نُوں ٹھنڈیاں چھاواں ونڈیاں سن۔

گھر دے باہر کھڑے ہر اِک دیاں اکھّاں چوں اتھرو کِردے پئے سن۔ میں اپنے ای خیالاں وچ ڈُبا سوچ رہیا سی۔ 19ستمبر 1997ء دا جمعہ وی میری جھولی وچ 6اکتوبر 1996ء دے اتوار وانگوں نہ بھُلن والیاں تنہائیاں تیدُکھ پا گیا سی۔ 6اکتوبر 1996؁ء نُوں میں پدری شفقت توں محروم ہویا سی تے اَج 19ستمبر 1997؁ء نے اِک واری فیر شفقت تے پیار توں محروم کر دِتا اے ۔ مینوں رہ رہ کے خیال آ رہیا سی پئی اِک سال دے عرصے وِچ میرے دو بزرگ میتھوں وچھڑ کے دُکھاں ، غماں تے اکلاپیاں نال میرا دامن بھر گئے نیں…… والدِ گرامی نُوں وِچھڑے اجے اِک سال وی نہیں ہویا سی پئی میرے خاندان دے بزرگاں دی آخری نشانی وی ساتھوں ہمیش لئی وچھڑ گئی۔ اِک سال دے دوران میں اپنے تایا ای نُوں نہیں۔ اپنے والد گرامی محمد گلزار خاں تے اپنی نانی امّاں نُوں وی دفنایا اے۔ ایس توں پچھلے ورہے میں اپنی اکلوتی پھوپھی دی جدائی دا صدمہ برداشت کیتا سی۔ ایہناں توں پہلاں میں اپنے تن دُوجے تایاؤں مبارک علی ، شفاعت احمد تے محمد حیات خان نوں وی اپنے ہتھیں مناں مٹی ہیٹھ دفنا چُکیا واں۔ والد بزرگوار تے تایا جی نور محمد نور کپور تھلوی اِی خاندان دے بزرگاں دی آخری نشانی سن جیہناں دا سایہ ساڈے سِراں اُتے قائم سی۔ اِک سال دے اندر اندر ساتھوں وِچھڑ کے اوہ وی جنت مقامی ہو گئے۔

تایا جی نور محمد نورؔ کپور تھلوی ساریاں بھراواں چوں وڈے سن۔ میری اوہناں نال بڑی قربت رہی اے۔ ابا جی دے ہندیاں وی تے اوہناں دے چلانا کرن مگروں وی میرا اوہناں نال بہت پیار تے سنگت رہی۔لمیاں لمیاں نشستاں راہیں گھنٹیاں گلاں وِچ رُجھے رہندے۔ کدی ماحول گرم تے پلاں وِچ ٹھنڈا ہو جاندا۔ اوہ میرے بزرگ ای نہیں سن سگوں اِک ادبی دوست تے اعلیٰ پائے دے شفیق اُستاد وی سن‘ جیہناں نے مینوں ادب توں وکھ دُوجیاں نصابی کتاباں پڑھان وچ کوئی کسر نہ چھڈی ۔ اوہناں سوزِ جگر نال سانوں پڑھایا ۔ ساڈے سبق نہ یاد کرن اُتے کُڑھنا ۔ رَج کے پیار وی کیتا ۔ ڈانٹ ڈپٹ وی کیتی ۔ سوٹیاں تے فٹیاں نال رج کے ماریا وی۔ میرے نال ابرار احمد ، اشتیاق احمد تے ہور کزن وی ہُندے سن۔ اَج اوہو محبت اِی ادّھی راتیں مینوں ایہ سطراں لکھن تے مجبور کر رہی ہے ۔(اَج ایہ محبتی اکھر لکھدیاں میریاں اکھاں اوہناں دی یاد وچ ایسے لئی تے سِلیاں ہو رہیاں نیں۔)

اوہ اپنی ذات وِچ اِک انجمن سن۔ جتھے بیٹھدے اوتھے اِی محفلاں لا لیندے ۔ اِک چلدی پھردی یونیورسٹی سن جیہناں توں میرے سمیت بے شمار لوک فیض یاب ہوئے۔ پرھیا دے پردھان سن۔ جس محفل یاں اکٹھ وچ بیٹھ جاندے لوکاں دی توجہ اپنے وَل کروالین دا فن اوہناں نُوں آؤندا سی۔ اوہناں نے بڑی بھرپور تے کامیاب حیاتی لنگھائی اے۔ جوانی وِچ پینٹ شرٹ تے اچکن یاں کوٹ پتلون اِی پہندے رہے۔ بڑھاپے وچ وی ایہ شوق زور مار لیندا سی۔ایہناں کول سٹھ دی دہائی وچ اپنی ذاتی موٹر کار سی۔ بڑھاپے وچ عام طور تے شلوار قمیض تے دھوتی پہنن لگ پئے سن۔ ایہناں دی اولاد اﷲ دے فضل نال پڑھی لکھی تے اعلیٰ عہدیاں اُتے فائز اے۔ایہناں دے پُتراں نے اپنے والد صاحب دی یاد وِچ اپنے آبائی پِنڈ وچ اوہناں دی یاد تے محبت وِچ ’’جامع مسجد نورِ مدینہ ‘‘ بنوا دِتی اے جیہڑی اوہناں دی بخشش تے مغفرت دا باعث بن رہی اے۔

تایا جی اپنے آل پروار توں خوش گئے نیں۔ بچیاں دی چنگی تربیت تے بیوی دی فرمانبرداری تے اوہ ہمیش مان تے رب سچے دا شکر کر دے رہندے سن۔ اوہناں دی اِک (غیر مطبوعہ) نظم وِچ ایس شکرانے دا اظہار ویکھیا جا سکدا اے۔
جِیون اکرمؔ، اسلمؔ، افتیؔ نال اوناں دیاں رنّاں
میرے لئی سب اِکّو جہے نیں میں کیوں پاواں بنّاں
دُدھ جلیبیاں میں نہیں منگدا ، نہ چُوری دا چھنّاں
عزت نال جے دیوو پُترو مینوں ٹُکڑا کھنّاں

طاہرہؔ ، عابدہؔ دھیاں لئی میں خواب وڈے سی ویکھے
پر ایہ خبر نہیں سی مینوں کیہ لکھیا وِچ لیکھے
جدوں مراں تے تُسیں نہ روناں دھیو لمّی ہیکے
اپنے گھر دیاں خوشیاں ویکھو سدا نہ رہندے پیکے
بیوی میری رہی ہمیشہ وِچ فرمانبرداری
کوئی شکیت نہ اُس توں مینوں اوہ اِک چنگی ناری
حُکم سدا اُس منّیا میرا ، ہو ہو صدقے واری
صحت خُدا اُس تائیں بخشے دُور کرے بیماری

آہ۔۔۔۔ عِلم وا دب دی ایہ قندیل19ستمبر 1997؁ء نُوں جمعۃ المبارک دی نماز ویلے 80ورہیاں وچ ہمیش ہمیش لئی بُجھ گئی۔ اِنج علم و ادب دے آسمان اُتے نورانی کرناں ونڈدا سورج ہمیش لئی غروب ہو گیا۔ گُلستانِ علم و ادب دا مہکدا ہویا پھُل سدا لئی مُرجھا گیا۔ اوہناں دیاں محبتاں تے زندہ جاوید کارنامیاں پاروں اوہناں دی لو ہمیش لئی دِلاں اُتے حکمرانی کردی رہوے گی۔
(خُدا رحمت کنّد ایں عاشقانِ پاک طینت را۔۔)

اوہناں دی قبر دے کتبے اُتے اوہناں دا اپنا اِی شعر وِچھڑن والے دی یاد دا نوحہ بیان کردا پیا اے۔
چن جہیاں صُورتاں نُوں مٹی نے لُکا لیا
جِت دی اے موت جہنے ساریاں نُوں ڈھا لیا
کیہڑا سی اوہ بیلی جیہنے اوہناں نُوں بُلا لیا
چن جہیاں صُورتاں نُوں مٹی نے لُکا لیا
٭٭٭٭٭

< PREVIOUS تیل دیکھو تیل کی دھار دیکھو NEXT > ایک دن۔۔۔۔میں نے دیکھا

Comments

10 Aug, 2016

About the Author: Izhar Gulzar Read More Articles by Izhar Gulzar: 46 Articles with 64375 viewsCurrently, no details found about the author. If you are the author of this Article, Please update or create your Profile here.

Add Your Article

Article Categories

Politics سیاست Society & Culture معاشرہ اور ثقافت Religion مذہب Other/Miscellaneous متفرق Literature & Humor ادب و مزاح Education تعلیم Health صحت Famous Personalities مشہور شخصیات Science & Technology سائنس / ٹیکنالوجی Novel افسانہ Sports کھیل True Stories سچی کہانیاں Books Intro تعارفِ کتب Travel & Tourism سیر و سیاحت Career کیریر Entertainment انٹرٹینمنٹ Kids Corner بچوں کی دنیا Poetry شعر و شاعری 100 Lafzon Ke Kahani سو لفظوں کی کہانی Young Writers نوجوان قلم کار Arts ہنر Gadgets گیجٹ Military Democracy سول فوجی جمہوریت Hamariweb Writers Club ہماری ویب رائٹرز کلب Step By Step

Recent Literature & Humor Articles

"زری"

بارش اور محبتوں کے اڑان

Psychoanalysis: A Few Words

میر تقی میر کے ساتھ ایک نشست

View all Literature & Humor Articles